فناوری های دیجیتال تحول آفرین

امروزه در عصری زندگی میکنیم که به آن عصر دیجیتال اطلاق میگردد. عصر دیجیتال عصری است که در آن استفاده از فناوریهای دیجیتال به میزان قابل توجهی شیوع و گستردگی پیدا کرده است.
اما فناوری دیجیتال چیست؟ فناوریهای دیجیتال را میتوان به دو دسته فناوریهای نگهدارنده و فناوریهای تحولآفرین تقسیم کرد. فناوریهای نگهدارنده فناوریهایی هستند که بکارگیری آنها در هر برهه زمانی در سازمانها منجر به کسب مزیت رقابتی نمیشود، اما عدم وجودشان میتواند فعالیت روزانه سازمان را مختل کند. اینترنت مثال خوبی برای این دسته از فناوریها است. اما فناوریهای تحولآفرین، آن دسته از فناوریهایی هستند که نبودشان لزوما باعث اختلال در عملکرد یک سازمان نمیشود، اما حضورشان میتواند منجر به کسب مزیت رقابتی شود.
مهمترین فناوریهای دیجیتال تحولآفرین :
هوش مصنوعی از دو بخش هوش و مصنوعی تشکیل شده که واژه هوش به معنای عملکرد ذهن در برقراری ارتباط با محیط است و واژه مصنوعی، به معنای ساخته دست بشر، به هوش نسبت داده شده است. البته این تعریف چندان دقیقی برای هوش مصنوعی نیست؛ هوش مصنوعی بسیار متفاوت از مفهوم هوش در علوم دیگر مانند روانشناسی و مفاهیم مرتبط با آن مثل قوه نطق، عقل و درک معنا میگردد. هوش مصنوعی طرح ساخت یک ماشین محاسبهای میباشد، با قدرت انجام همان وظایفی که هوش طبیعی انسان انجام میدهد؛ یعنی بتواند اعمالی را که به هوش انسانی احتیاج دارد، به انجام برساند.
میتوان هوش مصنوعی را اینگونه تعریف کرد: هوش مصنوعی یک اصطلاح اشتراکی برای سیستمهای کامپیوتری است که میتوانند محیط خود را حس کرده، فکر کنند و در واکنش به آنچه حس میکنند، عمل کنند.
کاربردهای هوش مصنوعی
تولید محصول
عملیات تولید تقویتشده با هوش مصنوعی میتواند پیشبینیهای تقاضا را قابل اطمینانتر کرده، زنجیره تأمین منعطفی را به کار گرفته و بهینهسازی دقیقتری را برای زمانبندی و انبارداری فراهم کند. سایر منافعی که هوش مصنوعی میتواند به همراه داشته باشد ایجاد فرآیندهای سریعتر و هوشمندانهتر است.
مدیریت بحران
هوش مصنوعی پتانسیل بالایی را در کنترل کمکرسانی و اقدامات بهبودی بعد از وقوع حوادث انسانی و طبیعی دارد. این فناوری میتواند در بهینهسازی شبکههای موبایلی کمک کرده و پهنای باند هوشمندی را تخصیص دهد تا خدمات شبکه بدون اختلال، در حین فجایع و حوادث فراهم باشند.
از طریق بهکارگیری پرندههای بدون سرنشین و اطلاعات ماهوارهها به همراه پردازش و تشخیص تصویر، این امکان وجود دارد که خسارتهای زیرساختی ارزیابی و پیشبینی شود و تیمهای مدیریت بحران به طور بهینه تجهیز و راهبری شوند.
لجستیک
یکی از حوزههای کلیدی برای بکار بردن هوش مصنوعی در عملیات لجستیکی از جمله زمانبندی تحویل و مسیریابی ناوگان است. لجستیک و زنجیره های تأمین پیشرفته با استفاده از سیستمهای تصمیمگیری خبره به وجود میآیند. محصولات میتوانند به صورت کاراتری از طریق سیستمهای رباتیک/ خودکار و دستیارهای بینایی محور راننده، جابهجا شوند. این امر میزان حوادث حملونقل را که به خاطر آبوهوا، ترافیک و حوادث غیرمعمول به وجود میآیند، کمتر میکند.
ارتباطات و رسانه اجتماعی
استفاده مؤثر از پهنای باند و حافظه، فیلترهای بهبودیافته، جستوجوهای وب و ترجمه زبان بعضی از کاربردهایی است که میتوان با بکارگیری سیستمهای هوش مصنوعی در بخش ارتباطات و رسانه اجتماعی محقق کرد. همچنین باتهای مکالمهای، ابزارهای تشخیص صدا، دستیاران دیجیتال هوشمند و خدمات مکالمهای میتوانند در بستر کانالهای رسانه اجتماعی پیاده شوند.
علم و فناوری
هوش مصنوعی میتواند تحقیقات و آزمایش های علمی را تقویت کند. این فناوری در خواندن اسناد منتشرشده و همچنین تولید فرضیه ها و آزمایش آنها از طریق بکارگیری سیستمهای رباتیک، به دانشمندان و مهندسان کمک میکند.
اینترنت اشیا
اینترنت اشیاء به معنی یک شبکه جهانی از اشیاء مرتبط و متصل است که هر یک دارای آدرس مختص به خود بوده و بر اساس قراردادهای استانداردشدهای با یکدیگر در ارتباطاند.
تعریف ایزو از اینترنت اشیاء آن را به عنوان زیرساختی از ارتباطات اشیاء، افراد، سیستمها و منابع اطلاعاتی با خدمات هوشمند معرفی میکند که به آنها اجازه پردازش اطلاعات جهان فیزیکی و مجازی و واکنش به آن را میدهد. آیتییو، اینترنت اشیاء را زیرساخت جهانی برای اجتماع اطلاعات و ارائه خدمات پیشرفته بهوسیله اتصال اشیاء (فیزیکی و مجازی) بر اساس فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی موجود و در حال تکامل میداند.
اینترنت اشیاء به اکوسیستمی اشاره دارد که از دستگاههای مجزا با سنسورهای مختلفی شامل شده که از طریق شبکههایی در ارتباط هستند. این مفهوم ممکن است مدتها قبل در صنعت به وجود آمده باشد اما امروزه به دستگاههای محاسباتی کوچک اشاره دارد. اشیاء و چیزهایی که حتی فکرش را نمیکنیم مثل غذا، پوشاک و دارو. با توسعه کاربرد اینترنت اشیاء، دادههای زیادی تولید میگردند که نیاز به کاوش و تحلیل را افزایش میدهند. اشیاء از طریق سنسورها و شبکهها با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و داده و اطلاعات را دریافت و آنها را ذخیره و پردازش مینمایند.
کاربردهای اینترنت اشیاء
خانهها و ساختمانهای هوشمند
ساختمانهای تجاری و مسکونی هر دو از ابزارهای اینترنت اشیاء سود میبرند. از چشمانداز صنعتی، اینترنت اشیاء بهینهسازی انرژی در وسایلی نظیر سیستمهای گرمایشی هوشمند، یخچال، دوربینها و چراغهای امنیتی متصل را سبب میگردد. بازار خانههای هوشمند بر مبنای رویکرد هاب برای کنترل وسایل متصل به اینترنت بنا شده است؛ رویکردی که به افراد کمک میکند که از وسایل مختلف استفاده نمایند.
این نوع ابزارهای مبتنی بر هاب، برای اتصال پروتکلهای ارتباطی مختلف که توسط ابزارهای اینترنت اشیاء استفاده میشود و بنا نهادن قوانینی که برای خانه و از مکان مرکزی خانه نگهداری و کنترل میکنند، کاربرد دارد. بنابراین یک سری قوانین سازگار و عملکرد وجود دارد و هر کاربر با استفاده از تلفن همراه با هاب در تعامل است و میتواند قوانین و ابزارها را تغییر دهد. انتشار الکسا و گوگل هوم تقاضای فناوریهای خانه هوشمند را در بین مصرفکنندگان افزایش داده است.
پوشیدنیها
پوشیدنیها دسته در حال رشد اینترنت اشیاء بوده و شامل هر پردازندهای است که بر روی بدن پوشیده میشود. این ابزارها به سنسورهای مربوط به بدن نظیر میزان ضربان قلب، دما و سنجش فشار مجهز میباشد. در حال حاضر، بخش اعظم پوشیدنیها ساعتهای هوشمند هستند که اطلاعاتی را که مربوط به سلامتی و نظارت بر عملکرد بدنی است، تولید مینمایند.
زنجیره تأمین
ابزارهای اینترنت اشیاء در تغییر مدیریت زنجیره تأمین نقش اساسی دارند. سنسورهای هوشمند و ابزارهای اینترنت اشیاء، شناسایی محصولات را در طول زنجیره ممکن میسازند و در نتیجه به کاهش گلوگاهها، افزایش کارایی و درنتیجه کاهش هزینههای تولید کمک مینماید. بدین صورت و با استفاده از اطلاعات محیطی، فرآیند حملونقل را آسان مینماید.
واقعیت مجازی و افزوده
واقعیت مجازی و افزوده فناوریهایی هستند که در حال ایجاد تحول دیجیتال در نحوه استفاده از محتوا و ارتباطات، در بازار کالای مصرفی و نیز در بسیاری از بازارهای تجاری در عصر دیجیتال، هستند. همزمان فناوریهای نزدیک و مرتبطی چون ۵جی با این فناوری در حال پیشرفت هستند که باعث شدهاند بهرهبرداری از پتانسیلهای این حوزه میسر شود.
همچنان که بازار توسعه مییابد، تجربه و انطباق، به ارائهکنندگان محتوا و خدمات این امکان را میدهد که با بهرهگیری از مدلهای کسبوکار فعلی و نیز معرفی خدمات جدید از پتانسیلهای این حوزه فناوری استفاده کنند. در حال حاضر تجربههای واقعیت مجازی و افزوده نسبتاً مجزا بوده و مرزهای مشخصی دارند. با این حال در آینده نزدیک، طیفی از فناوریها و تجارب بین واقعیت افزوده و مجازی وجود خواهند داشت.
واقعیت افزوده
واقعیت افزوده یک نمای فیزیکی زنده، مستقیم یا غیرمستقیم (و معمولاً در تعامل با کاربر) است که عناصری را پیرامون دنیای واقعی افراد اضافه میکند. این عناصر بر اساس دریافت و پردازش اطلاعات کاربر توسط سنسورهای ورودی مانند صدا، ویدئو، تصاویر گرافیکی یا دادههای جیپیاس ایجاد میشود. واقعیت افزوده دید کاربر را نسبت به جهان اطراف خود بهبود داده یا تکمیل میکند. بسیاری از فعالیتهای بازار واقعیت افزوده، حول فضای کسبوکاری و تجاری بوده ولی واقعیت افزوده موبایلی و هدستهای کاربرپسندتر آینده، رشد قابلتوجهی خارج از این بازار حرفهای خواهد داشت.
واقعیت مجازی
واقعیت مجازی، تجربهای عمیقتر و همهجانبهتر نسبت به واقعیت افزوده ایجاد میکند. این فناوری دید کاربر را نسبت به جهان واقعی قطع کرده و در عوض ادراک کاربر را به فضای مجازی مجزایی وارد میکند. بازار واقعیت مجازی به حوزه موبایل (استفاده از گوشیهای هوشمند برای نمایش و پردازش/ سنسورها)، اتصال به بیرون (پردازش خارجی، کنسول یا کامپیوتر شخصی) و مستقل (تماماً در یک دستگاه) تقسیم میشود.
کاربردهای واقعیت افزوده و مجازی
بازیهای ویدئویی
نمونه کاربرد تحولی: ارتقاء تجربه بازی از طریق انتقال بازیگر به زمینبازی و امکان کاوش محیط غیرواقعی
سلامت
نمونه کاربرد تحولی: تسریع فرآیند آموزش پزشکی و ارتقاء گزینههای درمانی برای پزشکان برای کاهش زمان درمان و توانبخشی
مهندسی
نمونه کاربرد تحولی: تجهیز مهندسان به سناریوهای آزمایش و طراحیها قبل از تولید محصولات که منجر به تولید سریعتر نمونههای اولیه، افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها میشود.
رویدادهای زنده
نمونه کاربرد تحولی: ایجاد امکان تماشای رویدادهای زنده به صورت راحت در خانه و حل مشکل محدودیت فضای نشستن در محل برگزاری رویداد
ویدئوهای سرگرمی
نمونه کاربرد تحولی: فراهم کردن داستان در فرمت واقعیت مجازی که مخاطب را با قدرت همهجانبه بودن خود مجذوب میکند.
حوزه مشاوره املاک
نمونه کاربرد تحولی: قادر ساختن افراد برای بصری سازی خانه خیالی خود و دیدن طبقات بدون وجود فیزیکی المانها
خردهفروشی
نمونه کاربرد تحولی: دگرگون کردن نحوه خرید مردم از طریق بالا بردن تجربه خرید و افزایش ارتباط احساسی با یک برند یا محصول
بخش نظامی
نمونه کاربرد تحولی: ایجاد محیطهای شبیهسازی در مقیاس بالا برای آموزش و بهینهسازی عملیات به طور همزمان و حذف المانهای خطرناک
آموزش
نمونه کاربرد تحولی: برانگیختن افراد برای یادگیری و درک سریعتر و ایجاد راه فعالانهتری برای کسب دانش
بیومتریک
بیومتریک یکی از فناوریهای تحولآفرین عصر دیجیتال است که میتواند در سطوح مختلف تحول دیجیتال کمک کند. در تعریف کلی، به سنجیدن و محاسبه کردن ویژگیهای بدنی یک فرد، بیومتریک گفته میشود. ویژگی اصلی بیومتریکها بیهمتا بودن آنهاست که امنیت استفاده از آنها به عنوان رمز و کلید عبور را، بسیار بالا میبرد. دو کاربرد اصلی بیومتریک، احراز هویت و شناسایی افراد میباشد.
احراز هویت بیومتریک به فرایندی گفته میشود که ویژگیهای زیستی یک فرد (مشخصات بیومتریک) با قالب از پیش تعیین شده تطابق داده میشود تا میزان شباهت این دو بررسی گردد. با کمک این روش، هویت فرد تعیین میگردد (مثل حسگر اثرانگشت بر روی گوشیهای تلفن همراه). این روش مترصد یافتن پاسخ به این جواب است که “شما فرد الف هستید یا خیر؟”
شناسایی افراد، طبیعتی منفعلتر از احراز هویت دارد. چرا که در این روش با کمک فناوریهایی نظیر تحلیل چهره یا صدای شخص، به شناسایی فرد موردنظر پرداخته میشود. این روش به دنبال پاسخ این سؤال است که “شما چه کسی هستید؟”
این فناوریها به دو دسته رفتاری و فیزیولوژیک تقسیم میگردند:
۱. مشخصههای رفتاری: نحوه تایپ کردن، صدا، امضا کردن و …
۲. مشخصههای فیزیولوژیک: اثرانگشت، اثر کف دست، عنبیه چشم، تشخیص چهره و …
امروزه با توجه به پیشرفت فناوریهایی نظیر تشخیص چهره و رایانشهای سریع، ایجاد امنیت در حوزههای مختلف، به وسیله بیومتریک بسیار سادهتر از گذشته شده است.
کاربردهای بیومتریک
مجریان قانون (پلیس و نیروهای امنیتی)
بخشی از کارکرد نیروهای پلیس، شناسایی مجرمان میباشد. با کمک فناوریهای بیومتریک، احتمال و دقت کشف جرم بسیار بالا میرود. ابزارهای شناسایی آنی اثرانگشت، مدت زمان بازگشت نتیجه اثرانگشت یافت شده در صحنه جرم را بسیار کاهش دادهاند. ابزارهای نظارت عمومی (تشخیص چهره) میتوانند به شناسایی افراد مظنون در سطح شهر یا کشور کمک کنند.
کاربرد در عبور و مرور مرزی
ظهور پاسپورتهای الکترونیکی با کمک فناوریهای بیومتریک توانسته تا حجم بالایی، کاغذبازی در تبادلات مرزی را کاهش دهد. هر فرد با کمک شاخصههای بیومتریک میتواند به تمامی سوابق خود دست پیدا کند. ویزایی که برای شخص خاصی صادر شده، با کمک ویژگیهای بیومتریک به وی اختصاص خواهد پیدا کرد. این رویکرد به کاهش اتلاف وقت مسافران و نظم بیشتر در مجاری عبور و مرور مرزی نیز کمک خواهد کرد. همچنین در رویدادهایی که مرزها باز میشود (مثل راهپیمایی اربعین) با کمک فناوری تشخیص چهره، میتوان به شناسایی افرادی که از مرز عبور کردهاند، پرداخت. چنین کاربردی به صورت مشخصتر و محدودتر در عبور و مرور افراد در یک ساختمان نیز میتواند مورد استفاده قرار بگیرد تا دیگر نیازی به کنترل عبور و مرور کارکنان سازمان نباشد.
کاربرد در صنعت درمان
یکی از دغدغههای بیماران، مسائلی است که پیرامون دفترچه بیمه خود دارند، از فراموش کردن آن تا اتمام تاریخ انقضای آن. با کمک فناوری بیومتریک میتوان تنها با کمک یکی از مشخصههای بیومتریک فرد، به تمامی سوابق بیمهای و درمانی وی دست یافت و دیگر نیاز به دفترچههای بیمه نخواهد بود. همچنین از تخلفاتی مانند استفاده دفترچه بیمه توسط فرد دیگر جلوگیری خواهد شد.
صندوقهای رأی
استفاده از چنین فناوریهایی میتواند فرایند رأیگیری و رأیدهی را بسیار سادهتر سازد. انتقال شناسنامه و کارت ملی از یک میز به میز دیگر تنها در روش سنتی معنا داشت. با کمک بیومتریک اطلاعات یک فرد به صورت کامل مشخص شده و همین فناوری به جلوگیری از تقلب در انتخابات، کمک شایانی خواهد کرد، علاوه بر این که سرعت این فرایند را افزایش خواهد داد.
پرداخت هزینه
دلیل استفاده از یک کارت بانکی، دسترسی به حساب شخص با کمک رمز آن است. اما تمامی این موارد در مشخصات بیومتریک وی نهفته است. بهزودی کارتهای بانکی جای خود را به پایانههای اثرانگشت خواهند داد تا فرد تنها با یکی از مشخصههای بیومتریک خود، بتواند به حسابهای متعدد بانکی خود دست پیدا کند. البته استفاده از کارت بانکی با ظهور اپلیکیشنهای بانکی به مرور معنای خود را از دست خواهد داد.
تحلیل احساسات
بسیاری از انسانها، بدون آگاهی به این موضوع، عموم احساسات درونی خود را در چهره نمایش میدهند. در واقع درصورتیکه تحلیل چهره یک فرد در بازه زمانی مشخص با دقت صورت بگیرد، میتوان اطلاعات بسیار دقیقی از وضعیت فعلی احساسی فرد دریافت کرد. با کمک این فناوری و نصب آن در فروشگاهها، در صورت تحلیل دقیق آنها، بینشهای بسیار مفیدی در ارتباط با نحوه تعامل مشتری با محصولات و به طور کلی، فروشگاه، به دست خواهد آمد.
فایو جی 5g
شبکههای موبایلی در سرتاسر جهان در آستانه تحولی عظیم قرار گرفتهاند. توانایی شبکههای فورجی برای رفع نیازهای کاربران به انتهای مسیر خود نزدیک میشود. شبکههای کنونی توانایی رفع نیاز پرحجم مخاطبان را نخواهد داشت و بهزودی، امکان ارائه خدمت به مشتریان خود را نخواهد داشت. معضل شبکههای فورجی تنها به عدم پاسخگویی به مخاطبان خلاصه نخواهد شد. بلکه از منظر زیرساختی و سختافزاری نیز این شبکهها به انتهای راه خود نزدیک شدهاند.
در حال حاضر در اکثر نقاط دنیا، فناوری فورجی پوشش مناسبی داشته و به رفع نیاز مشتریان مشغول است. اما برنامه بعدی شرکتهای تلکامی ایجاد بسترهای فایوجی یا نسل بعدی شبکههای موبایلی خواهد بود. فایوجی یک شبکه تعریفشده نرمافزاری میباشد. به این معنا که لزوماً این شبکه به دنبال جایگزینی کابلهای قدیمی نخواهد بود، اما در صورت گسترش بسیار زیاد و دقیق آن، به دلیل سرعت بسیار بالا و تأخیر بسیار پایین، نیاز به کابل را از بین خواهد برد و میتواند در انتقال اطلاعات، با سرعت و اطمینان کابلها رقابت نماید. با ایجاد چنین تغییری، بسیاری از خدمات خواهند توانست در بستر ابر به مخاطبان ارائه گردند. در این صورت، تمامی نیازهای کاربران به صورت نرمافزار و ابر رفع خواهد شد. با توجه به سرعت ۱۰۰ برابری فایوجی نسبت به فورجی، این موضوع قابلدسترسی خواهد بود.
برای درک بهتر توانمندی فایوجی نسبت به فورجی، به این مثال توجه کنید: شما برای دانلود یک فیلم ۲ ساعته در شبکه تریجی، به ۲۶ ساعت زمان نیاز خواهید داشت. در شبکه فورجی این میزان به ۶ دقیقه رسیده است و در شبکه فایوجی، این میزان به ۳٫۶ ثانیه خواهد رسید.
یکی دیگر از تفاوتهای شبکه فایوجی نسبت به فورجی، تفاوت در زمان پاسخگویی به دستورات کاربران خواهد بود؛ بهنحویکه جواب یک دستور در شبکه فورجی ۴۵ میلیثانیه زمان نیاز دارد. این میزان در شبکه فایوجی به یک میلیثانیه رسیده است. این میزان یعنی ۴۰۰ برابر سریعتر از پلک زدن شما. این فناوری خواهد توانست تجربه جذابتر و یکپارچهتری برای کاربران گوشیهای تلفن همراه ایجاد نماید. مخاطبان بازیهای کامپیوتری نیز از این شبکه بهره فراوانی خواهند برد. ماشینهای خودران نیز با کمک شبکههای فایوجی دقت بسیار بالاتری خواهند داشت و توان پردازش آنها افزایش خواهد داشت. با کمک فایوجی تا سال ۲۰۲۵، تمامی دستگاههای اینترنت اشیا خواهند توانست به یکدیگر متصل شده و به تعامل با هم بپردازند.
شبکههای فایوجی به کمک امواج رادیویی کوتاهتر، خواهند توانست سرعت بسیار بالاتر و زمان پاسخگویی بسیار کمتری برای کاربران ایجاد نمایند. زیرساخت این فناوری با فناوریهای قبلی تفاوت چندانی ندارد. اما امواج مورد استفاده در این فناوری نسبت به فناوریهای ماقبل خود، توانسته سرعت و اطمینان بیشتری برای کاربران خود فراهم آورد.
کاربردهای فایو جی
مدیریت شهری
ظهور حسگرهای متنوع نه تنها در خانهها، بلکه در حوزههای شهری هم بسیار رواج پیدا کرده است. از حسگرهایی برای شناسایی وضع آلودگی تا پر شدن یک سطل زباله. فناوری فایوجی در کنار اینترنت اشیا در مقیاس شهری، مدیریت شهری را در عصر دیجیتال سادهتر و مؤثرتر خواهد ساخت.
دورکاری
ترکیب واقعیت مجازی با سرعت بسیار بالای فایوجی، میتوانند امکان هر نوع دورکاریای را به مخاطبان و کاربران ارائه نماید.
ارتباطات متنوعتر
فایوجی به شبکههای ارتباطی این امکان را ارائه میکند که در آن واحد، تعداد بسیار بالاتری بتوانند باهم به مکالمه تلفنی یا ویدئویی بپردازند.
ارتباط ماشین با ماشین
طی چند سال آینده، موجی از دستگاههای اینترنت اشیا وارد صنایع و خانهها خواهند شد که این ابزارها ، علاوه بر نیاز به اتصال به سرورهای شرکتی، میتوانند در تعامل با محیط و دیگر دستگاههای اینترنت اشیا، تجربه بهتری برای کاربرانشان ایجاد نماید. شبکههای قدیمیتر، امکان مدیریت و انتقال این حجم از داده را ندارند، اما با کمک فایوجی، میتوان از ظرفیت واقعی اینترنت اشیا نیز بهره برد.
رباتیک
ماشینها برای مدتهای طولانی به عنوان بخشی از واقعیت انسانی بودهاند. انقلاب صنعتی تغییری اساسی در استفاده از ماشینها ایجاد کرد. استفاده از ماشینها در آن زمان با شک و تردیدهایی همراه بود و اهمیت آنها به شیوههای گوناگونی ارزیابی میشد؛ بعضی ماشینها را به عنوان تهدید و بعضی دیگر را به عنوان فرصت میدیدند. امروزه نیز در عصر دیجیتال و با وجود فناوریهای فراگیر و در مرحلهگذار، شرایط برای ماشینها و فرآیندهای هوشمند در حال تکرار شدن است. تکامل و انقلاب فراگیر بدین معنی است که ماشینها و تجهیزات میتوانند در هرجایی حتی بدن انسان نصب شوند.
رباتها میتوانند دستیار انسان شوند و در آینده نه چندان دور به همکاران ما تبدیل خواهند شد. انسان با کمک اپلیکیشنها و راهکارهای فناورانه فراگیر، بهتدریج از قید زمان و فضا رها میشود. در این حین که ماشینهای هوشمند در کار و فراغت انسان به او کمک میکنند، رابطه آنها بیشتر و بیشتر یکپارچه و فعالانهتر میشود و در نتیجه در فضای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تغییراتی ایجاد میشود. از این رو زمان آن رسیده که انتظارات و تقاضاهای خود را از رباتها بررسی و بازبینی کنیم. باید مدلهای جدیدی از همکاری و تعامل انسان-ربات را یافته و در عین حال قوانین جدیدی برای این امر در جامعه شکل دهیم. همچنین باید توجه کنیم که در کجا قرار داریم و در آینده به کجا خواهیم رفت.
کاربردهای رباتیک
دستهبندی رباتهای خدماتی برای کاربرد شخصی/ خانگی
۱. رباتیک برای وظایف خانگی
دستیاران/ انساننماه
جارو زدن و تمیز کردن خانه
چمنزنی
تمیزکننده استخر
تمیزکننده پنجره
۲. رباتهای سرگرمی
رباتهای اسباببازی
ارائه چندرسانهای/ از راه دور
آموزش و پژوهش
۳. همیاری معلولین و سالمندان
رباتها به صورت صندلیهای چرخدار
دستگاههایی برای کاربردها و کمکهای شخصی
سایر کاربردها به صورت همیاری
۴. حملونقل شخصی (ماشینهای هدایتشده خودکار برای اشخاص)
۵. امنیت و مراقبت از خانه
۶. سایر رباتهای شخصی/ خانگی
دستهبندی رباتهای خدماتی برای کاربرد حرفهای
۱. رباتهای حوزهای
کشاورزی و دامداری
جنگلداری
معدنکاوی
رباتهای فضایی
سایر رباتهای حوزهای
۲. تمیز کردنهای حرفهای
تمیزکنندههای سطوح زمینی
تمیزکننده پنجره و دیوار (مثل رباتهای بالا رونده)
تمیزکننده لولهها و سطوح
تمیزکننده بدنههای بزرگ (مثل کشتی و هواپیما)
سایر وظایف تمیزکنندگی
۳. سیستمهای تجسس و نگهداری
تجهیزات و ماشینآلات
مخازن، لولهها و مجرای فاضلاب
سایر سیستمهای تجسس و نگهداری
۴. ساختوساز و تخریب
تخریب و انهدام هستهای
ساختمانسازی
رباتهایی برای ساختوسازهای سنگین شهری
سایر رباتهای ساختوساز و تخریب
۵. سیستمهای لجستیک
ماشینهای هدایتشونده خودکار در محیطهای ساخت
ماشینهای هدایتشونده خودکار در محیطهای غیر ساخت
حمل بار، لجستیک بیرونی
سایر سیستمهای لجستیک
۶. رباتهای پزشکی
سیستمهای تشخیصی
رباتهای جراح و معالجهگر
سیستمهای توانبخشی
سایر رباتهای پزشکی
۷. کاربردهای امنیت و نجات
رباتهای پرنده برای فجایع و آتشسوزیها
رباتهای امنیت/ نظارت
سایر رباتهای امنیت و نجات
۸. کاربردهای دفاعی
رباتهای مین زدا
رباتهای بدون سرنشین هوایی
رباتهای بدون سرنشین زمینی
رباتهای بدون سرنشین زیردریایی
سایر کاربردهای دفاعی
۹. سیستمهای زیردریایی (استفادههای عمومی)
بدن توانمند شده انسان
رباتهای بدون سرنشین هوایی با استفاده عمومی
۱۰. پلتفرمهای متحرک با استفادههای عمومی
رباتهای هتل و رستوران
رباتهای راهنمای متحرک / رباتهای اطلاعاتی
رباتها در بازاریابی
رباتهای سوارشدنی تفریحی
سایر رباتهای متحرک (مانند رباتها در کتابخانهها)
۱۱. سایر رباتهایی حرفهای که در بالا به آنها اشاره نشده است:
کاربردهای صنعتی رباتها
جوشکاری
مونتاژ
رنگآمیزی
خودکارسازی انتقال اقلام و مواد
ماشینکاری
همکاری انسان و ماشین برای انجام کارها
سایر کاربردهای صنعتی
چاپ سهبعدی
یکی از آرزوهای بشر در طول تاریخ، در اختیار داشتن چیزی بوده که در فکر خود آن را تصور میکرد. در زمانهای دور، مخترعین میبایست پس از آوردن ایدهشان بر روی کاغذ، با وسایل موجود، مثل چوب و فلز، به ساخت طرحشان مبادرت میورزیدند. اما در عصر دیجیتال، با روی کار آمدن کامپیوترهای قدرتمند، نرمافزارهای طراحی و فناوری چاپ سهبعدی، این آرزو تبدیل به یک واقعیت شده است.
امروزه شما میتوانید با کمک چاپگرهای سهبعدی، هر طرحی را که در ذهنتان دارید، تبدیل به یک جسم سهبعدی کنید. به مدلهای کامپیوتری که در گام بعدی تبدیل به مدلهای فیزیکی میشوند، مدل سهبعدی گفته میشود. علاوه بر طراحیهای مبدعانه با کمک چاپگرهای سهبعدی، میتوان از هر شی، یک کپی ایجاد کرد؛ این اتفاق با اسکن کردن شی موردنظر و ارسال آن به چاپگرهای سهبعدی بهسادگی قابل انجام است.
نکته جالب در ارتباط با این فناوری آن است که بیش از ۳۰ سال پیش، این فناوری معرفی شده بود، اما به دلیل مقررات و دعاوی حقوقی، بسیاری از سازمانها باید تا زمان اتمام حق اختراع، منتظر چاپ سهبعدی میماندند.
کاربردهای چاپ سهبعدی
کاربرد در فضا
یکی از چالشهای مسافرتهای فضایی، نبود وسایل و قطعات لازم برای حل مشکلات فنی ایستگاههای فضایی است. اما ظهور فناوری چاپ سهبعدی به فضانوردان اجازه میدهد تا با دانلود فایل ارسالی از زمین، اشیای موردنظر خود را ایجاد نمایند. به همین منظور در سال ۲۰۱۴، ناسا اولین چاپگر سهبعدی با قابلیت کار در جاذبه صفر را به فضا ارسال نمود.
کاربرد در تولید و نمونهسازی
از مهمترین کاربردهای این فناوری، تسهیل فرایندهای تولید محصول است. یکی از دغدغههای صنایع، هزینه بالای ایجاد نمونههای آزمایشگاهی و پروتوتایپ از ایدههایشان بوده است؛ این در حالی است که چاپگرهای سهبعدی با سرعت بالا و هزینه کم میتوانند این مشکل را رفع نمایند. این فناوری به شرکتهای مختلف کمک میکند تا بدون داشتن سولههای صنعتی، محصولات و ایدههای خود را عملیاتی نمایند.
از دیگر ویژگیهای چاپ سهبعدی که منجر به تحول دیجیتال در تولید خواهد شد، امکان شخصیسازی بسیار بالاست. این ویژگی به مشتریان اجازه میدهد تا شی موردنظر را به شکل موردپسند خودشان سفارش دهند.
کاربرد در امدادرسانی
چاپ سهبعدی به تیمهای امدادرسانی در مناطق مختلف و همچنین نقاط صعبالعبور این امکان را میدهد که با اسکن شی آسیبدیده، بتوانند در مدت زمان کوتاهی به رفع مشکل بپردازند. این موضوع امکان ایجاد راهکارهایی کاملاً اختصاصی برای حادثه مطرح را فراهم میکند.
چاپ چهاربعدی
این فناوری کاملاً بر بستر فناوری چاپ سهبعدی بنا نهاده شده است. در این فناوری نیز با کمک چاپگرهای سهبعدی، اشیائی تولید میشوند، اما یک تفاوت اساسی در این روش وجود دارد. اشیائی که به آنها عبارت چهاربعدی داده میشود، طوری طراحی شدهاند که تغییر شکل بدهند. اشیای چهاربعدی، اشیائی هستند که پس از تولید نیز قابلیت تغییر داشته باشند. عامل این تغییر میتواند متنوع باشد: آب، دما، باد یا هر نوع انرژیای که به این اشیا چهاربعدی وارد میشود، میتواند منجر به تغییر آنها شود.
برای مثال، چاپ یک جعبه با کمک چاپگرهای سهبعدی کار دشواری نیست. اما چاپ سهبعدی میتواند جعبهای درست کند که وقتی در معرض یک جریان الکتریکی قرار میگیرد، کاملاً تخت و صاف شده (۲ بعدی) و دوباره با القای همین جریان به آن، تبدیل به جعبه کاملی گردد (۳ بعدی). درواقع بعد چهارم، تغییر در شی درگذر زمان میباشد.
تکنیکهای مورد استفاده در طراحی اشیای چهاربعدی، تفاوت چندانی با چاپ سهبعدی ندارند، اما مواد استفادهشده در این اشیا و نیز متدهای چاپ اینگونه اشیا، با مدل سهبعدی تفاوتهایی دارد. این فناوری در مواردی کاربرد دارد که نیاز به سر هم شدن شی موردنظر، در محل استقرار میباشد. همچنین شرایط خاصی که در آن وجود یک عامل خارجی منجر به واکنشهای خاصی میشود.
نقطه آغاز این فناوری را به سخنرانی پروفسور اسکایلر تیبیتس در سال ۲۰۱۳ نسبت میدهند. تعریف وی از چاپ چهاربعدی عبارت است از: «استفاده از چاپ سهبعدی برای تولید اشیائی که پس از چاپ، قابلیت تغییر داشته باشند. هدف از این فناوری آن است که شی چهاربعدی مورد نظر، پس از چاپ شدن در معرض دما، نور یا المانهای دیگر تغییر حالت داشته باشد.»
کاربردهای چاپ چهاربعدی
مهندسی معماری
سازههایی که به صورت تخت به محل مورد نظر رسانده شده، پس از اعمال محرک به شی سهبعدی، تبدیل به یک سازه خواهد شد.
صنعت پوشاک
لباس یا کفشهای یکسانی که پس از قرار گرفتن بر بدن کاربر، با توجه به اندام او، تغییر سایز میدهند یا کفشهایی که در برخورد با آب یا نور شدید، رفتارهای متفاوتی برای محافظت از پوست کاربرشان نشان میدهند. همچنین استفاده از چنین موادی برای مقاصد نظامی نیز از دیگر کاربردهای چاپ چهاربعدی خواهد بود.
جاده و راهسازی
ایجاد موادی برای جادهها تا در زمان ایجاد یک چاله بر سطح جاده، به صورت خودکار در معرض آفتاب خود را ترمیم سازد.
سلامت
بسیاری از ایمپلنتهای درمانی بهسختی وارد بدن بیمار میشوند، اما چاپ چهاربعدی این امکان را میدهد تا ایمپلنت به صورت سادهتری وارد بدن بیمار شده و هنگامیکه به مقصد موردنظر رسید، شکل از پیش تعیین شده را ایجاد نماید. همچنین بافتهایی نظیر پوست که در طول زمان تغییر سایز میدهند، میتوانند با کمک این فناوری در طولانیمدت عملکرد مناسبی داشته باشند.